Bedir Şehitliği, İslam tarihindeki önemli savaşlardan biri olan Bedir Savaşı’nda şehit düşen Müslümanların defnedildiği yerdir.

Müslümanlar ile müşrikler arasında 624 yılında yapılan ilk savaş burada gerçekleşmiş ve Müslümanların kesin zaferiyle sonuçlanan savaşa Bedir Savaşı adı verilmiştir. Müslümanların sayısının 305, müşriklerin sayısının ise 1000 kişi olduğu Bedir Muharebesi, müşriklere karşı alınan ilk zafer olarak tarihe geçmiştir.

Peygamber Efendimiz [sallallahu aleyhi vesellem]’in askerî dehasını ve taktik kabiliyetini gösteren Bedir Gazvesi, İslamiyet’in tebliği hususunda başta Medine-i Münevvere olmak üzere tüm Arap yarımadasında önemli bir stratejik kazanıma vesile olmuştur.

Bedir Savaşı

17 Ramazan (14 Mart 624) Cuma sabahı her iki ordu Bedir bölgesine doğru yola çıkmıştır. (Bazı rivayetlere göre bu tarih 19, 21 veya 27 Ramazan’dır.) Hz. Peygamber Efendimiz [sallallahu aleyhi vesellem], Bedir kuyularına Kureyşliler’den daha önce ulaşmış ve Hubâb b. Münzir’in tavsiyesi üzerine, düşmanın geliş istikametine göre kendilerine en yakın kuyuyu bırakarak diğer kuyuları kumla kapattırmıştır. Ancak daha sonra alemlere rahmet olarak gönderilen Peygamber Efendimiz [sallallahu aleyhi vesellem] müşriklerin açık bırakılan kuyudan su almalarına müsaade etmiştir.

Savaştan önce Hz. Peygamber [sallallahu aleyhi vesellem], cahiliye devrinde elçilik görevini yürüten Adî kabilesinden Hz. Ömer’i (r.a.) Kureyşlilere göndermiş ve savaş yapılmadan Mekke’ye dönmelerini teklif etmiştir. Ancak Kureyşliler bu teklifi kabul etmemiş ve savaşmakta ısrar etmişlerdir.

Geleneksel Arap âdetine göre savaşı başlatmak üzere Kureyşliler’den Esved b. Abdülesed el-Mahzûmî’ye karşı Müslümanlardan Hz. Hamza (r.a.) meydana çıkmıştır. Hz. Hamza (r.a.) yapılan mübarezede (çarpışmada) hasmını öldürmüştür. Bunun üzerine Kureyşliler’den Utbe, kardeşi Şeybe ve oğlu Velîd, İslâm ordusundan ise Hz. Ubeyde (r.a.), Hz. Hamza (r.a.) ve Hz. Ali (r.a.) meydana çıkmıştır. Hz. Hamza (r.a.) ile Hz. Ali (r.a.) çarpışmada hasımlarını öldürdükten sonra, ağır yaralanan ve daha sonra aldığı yaralardan dolayı şehid düşen Hz. Ubeyde (r.a)’ın yardımına gitmiş ve Utbe’yi öldürmüşlerdir.

Savaş, mübârezelerin sonuçlanmasının ardından 305 kişilik İslam ordusu ile 1000 kişilik müşrik ordusu arasında başlamış ve ikindiye doğru Müslümanların kesin zaferiyle sona ermiştir. Başta İslâm’ın ve Hz. Peygamber’in [sallallahu aleyhi vesellem] en büyük düşmanı olan Ebû Cehil olmak üzere yetmiş müşrik öldürülmüş, yetmiş müşrik de esir alınmıştır. Buna karşılık İslam ordusu on dört şehid vermiştir. Hz. Peygamber [sallallahu aleyhi vesellem] şehidlerin namazını kılarak onları defnettirmiştir.

Müslümanların bu savaşta meleklerin yardımıyla desteklendiği Kur’ân-ı Kerîm’de açıkça ifade edilmektedir (Âl-i İmrân 3/123-125; el-Enfâl 8/9-12, 17).

Bismillahirrahmanirrahim

Andolsun, sizler güçsüz olduğunuz halde Allah, Bedir’de de size yardım etmişti. Öyle ise, Allah’tan sakının ki O’na şükretmiş olasınız. (Âl-i İmrân,123)

Evet, siz sabır gösterir ve Allah’tan sakınırsanız, onlar (düşmanlarınız) hemen şu anda üzerinize gelseler, Rabbiniz, nişanlı beş bin melekle sizi takviye eder. (Âl-i İmrân,125)

Hani Rabbinizden yardım istiyor, yalvarıyordunuz. O da, “Ben size ard arda bin melekle yardım ediyorum” diye cevap vermişti. (Enfâl,9)

Hani Rabbin meleklere, “Ben sizinle beraberim. İman edenlere sebat verin. Ben kafirlerin kalplerine korku salacağım. Şimdi vurun boyunlarının üstüne. Vurun, onların bütün parmaklarına” diye vahyediyordu. (Enfâl,12)

(Savaşta) onları siz öldürmediniz, fakat Allah öldürdü onları; attığın zaman da sen atmadın, fakat Allah attı (onu). Ve bunu, müminleri güzel bir imtihanla denemek için (yaptı). Şüphesiz Allah işitendir, bilendir. (Enfâl,17)

Bedir Savaşı Esirlerine Muamele ve Ganimetler

Esirlere karşı iyi davranılmasını emreden Hz. Peygamber [sallallahu aleyhi vesellem] esir müşriklerden yalnızca ikisini, Ukbe b. Ebû Muayt ile Nadr b. Hâris’i, vakityle Müslümanlara yaptıkları işkencelere karşılık ölüme mahkûm etmiş; geriye kalan diğer esirlere yapılacak muamele hususunda ise ashabının görüşünü almıştır.

Hz. Ömer (r.a.) ve Hz. Sa‘d b. Muâz (r.a.) gibi bazı sahâbîler bunların en yakın akrabaları tarafından öldürülmesini, Hz. Ebû Bekir (r.a.) ise fidye karşılığında esirlerin serbest bırakılabileceğini teklif etmiştir.

Peygamber Efendimiz [sallallahu aleyhi vesellem], Hz. Ebû Bekir (r.a.)’ın teklifini benimseyerek esirlerin malî durumlarına göre hürriyetlerine karşılık 1000 ila 4000 dirhem arasında para ödemelerini şart koşmuştur. Bazı esirlerin ise karşılıksız olarak, okuma yazma bilenlerin ise on Müslümana okuma yazma öğretmeleri şartıyla serbest bırakılmalarını kararlaştırmıştır.

Ganimetler

Taksim sırasında ihtilâfa düşülmemesi için bütün ganimetler bir araya toplanmış ve savaşa katılanlar arasında eşit şekilde bölüştürülmüştür.

Bedir Savaşı’nda Şehit Olan Sahabeler

Muhacir

1. Ubeyde b. Haris (r.a.)
2. Umeyr b. Ebi Vakkas (r.a.)
3. Züşşimaleyn b. Abdi Amr v
4. Akıl b. Bükeyr (r.a.)
5. Mihca’ (Hz. Ömer’in azadlısı) (r.a.)
6. Safvan b. Beyza (r.a.)

Ensardan Şehit Olan Sahabeler

1. Sad b. Hayseme (r.a.)
2. Mübeşşir b. Abdül Münzir (r.a.)
3. Yezid b. Haris (r.a.)
4. Umeyr b. Humam (r.a.)
5. Rafi b. Mualla (r.a.)
6. Harise b. Süraka (r.a.)
7. Avf b. Haris (r.a.)
8. Muavviz b. Haris (r.a.)

Kaynakça

Semerşah Grup Hac ve Umre Kitabı: “Hadim-ül Haremeyn’in El Rehberi”

Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi